Romualda Zuloaga | Bizkaiko Musika Mitoak

Romualda Zuloaga Artetxe 1913ko otsailaren 7an jaio zen, Galdakaoko Arteta auzoko Txapelgorri baserrian. Leandro eta Frantziska zituen gurasoak. Romualda familia apal batekoa zen. Jose Ojanguren pandero jotzailearekin ezkondu zen, eta lau seme-alaba izan zituzten elkarrekin. Gogo berokoa eta umore handikoa, Romualdak ez zuen hezkuntza musikal formalik, baizik eta belarriz jotzen zuen.

Ez zuen bizitza erraza izan. Diru apur bat irabazteko, sardina saltzaile jardun zuen denbora batez, eta gero maizterrak hartu zituen etxean. Romualdak ez zuen inoiz kobratu antzezteagatik, kantatzeagatik edo jotzeagatik; herriari eta euskal musikari zion maitasun soilagatik egiten zuen. Europan zehar egindako lehiaketetan ere ez zuen irabazirik izan, ez eta argitaratu zuen disko bakarrarekin ere: Alboka: bailables vascos (CINSA argitaletxea).

Romualda Zuloaga eta bere alaba Belen Ojanguren, azken honen ezkondu aurreko agur festa ospatzen Galdakaoko bere etxean, 1966. - Romualda Zuloagaren sendiaren argazki bilduma

Jose Ojanguren, Romualda Zuloaga eta Marcelo Arrieta “Borlas” Galdakaon - Romualda Zuloagaren sendiaren argazki bilduma

Romualdak bere senarrarekin, Jose Ojangurenekin, eta «Borlas» ezizeneko Marcelo Arrietarekin jardun zuen lehen etapan. Erromerietan, jaietan eta kalejiretan jotzen zuten, besteak beste. San Antonio Abad baselizan eta Artetatik gertu dauden Upo edo Lekubaso mendietan jotzen aritzen zen, hor oso jai herrikoiak ospatzen baitziren.

Bigarren etapa batean, 1958 eta 1960 bitartean, Ballets Olaeta eta Dindirri taldeek eurekin aritzea eskatu zioten, eta bi talde horiekin emanaldiak txandakatu zituen. Azkenik, Romualdak erabaki zuen herriko Andra Mari dantza taldearekin bat egitea. Talde hori 1955ean sortu zen, eta Romualda taldeko lehenengo pandero jotzailetzat nabarmendu zen. Han, lehenik Antonio Aiesta albokariarekin jo zuen (ezizenez «Jitano»), Romualdaren auzoko bizilaguna; ondoren, Mariano Barrenetxea albokariarekin; eta «Borlas» akordeoi jotzailearekin, nahiz eta azken horrekin beti kolaboratu zuen. Bikote musikaltzat, hainbat sari irabazi zituzten.

1964an, Vitryko (Paris) Nazioarteko Desfilean parte hartu zuen. 1965eko uztailean, Britainia Handira joan zen kontzertuak ematera. Bere familiari postalak idatzi ohi zizkion, bere inpresioak kontatzeko. Aipatu zien «dena kontatzeko gogo handia» zuela; «haritza bezala» omen zegoen, «logura besterik ez dugu»; eta «agertokira atera ginenean zerbait zirraragarria zen», bere emanaldietako batez ari zela.

1965ean, Gales iparraldeko Llangollen International Musical Eisteddfod delakoan, Pandereta Txapeldunaren nazioarteko diploma eta ziurtagiria jaso zituen, Euskal Kanta Tipikoaren sailean. 1964an, orobat, Bengoetxeko (Galdakao) Jota Lehiaketa Handian parte hartu zuen. 1965 eta 1966 bitartean, Mariano Barrenetxearekin batera, Bilbon aritu zen Oñastarri dantza taldearekin, Gabonetako Jaialdietan. Urte berean, argitaratu zen Alboka: bailables vascos, lehenengo alboka disko ezaguna, lehenago grabazio bakanak baino ez baitzeuden.

Romualda Zuloaga 1971ko maiatzaren 4an hil zen, Galdakaon.

2017ko martxoaren 8an, Romualda Zuloaga plaza inauguratu zen Galdakaon. 2018ko martxoan, Erabide Emakume Elkarteak eta Galdakao Gogorak, Galdakaoko Udalarekin batera, kalejira bat antolatu zuten herriko emakumeen memoria historikoa aldarrikatzeko; besteak beste, Romualda Zuloagarena.

Romualdak etxeko sukaldean entseatzen zuen, Bekeako Etxebarri baserrian, edo mendian, klimak horretarako aukera ematen zuenean, ia modu klandestinoan, garaiko erregimen politikoa zela eta. Haren etxeraino joaten ziren Andra Mari dantza taldeko kideak, euskal tradizioko dantzak entseatzera. Bilera horiei esker, jota albokaduna berreskuratu eta transmititu zen euskal dantzan; gaur egun irauten duen eta irakasten den tradizioa dugu.