Jose Luis Etxebarria 1925eko martxoaren 25ean jaio zen, Begoñako errepublikan, eta 6 urterekin hasi zen dantzan Begoñako Batzokiaren inguruan. Zortzi urte zituela, 1933ko uztailaren 8an, aurreskua dantzatzeko ohorea izan zuen, Jose Antonio Agirre lehendakariaren eta Maria Zabalaren ezkontzan, Begoñako basilikan.
Gerrak ezarritako zailtasun eta debekuak gorabehera, Txelu garai hartan Bilboko Abesbatza deiturikoarekin hasi zen dantzan. Geroago, Manu Otaduiren zuzendaritzapean, taldeak Dindirri izena hartu zuen, eta hor Txelu dantzari eta zuzendari artistiko bihurtu zen. Dantzarekiko zuen interesak txistua jotzen ikastera eraman zuen. Joakin Landaluzek egindako txistu bat erabili zuen, Bonifacio Fernandezen (ezizenez «Boni») ren babespean; biak garaiko txistulari nabarmenak ziren. Bere kabuz ikasi zuen txistua jotzen.
Lehenago ere, Txeluk bazuen notazio musikalarekiko kontaktua; izan ere, zortzikote bateko kide zen Iñaki Gallagarentzat particella direlakoak kopiatu zituen. Dindirri taldean solfeoaren bidezko musika ikasi zuen arren, nahiago izan zuen bere ikaskuntza azkartzea, txistulari ezagunek ematen zizkioten dantza partiturak irakurriz, betidanik buruz ezagutzen baitzituen doinu horiek.
1960 arte, Txeluk dantza egin zuen, txistua jo zuen eta Dindirrin irakasle aritu zen. Santutxuko Gaztedirekin ere kolaboratu zuen, eta gero zuzendaritzaren lekukoa Txomin Unzaluri pasatu zion. Dindirri utzi ondoren ere, Galdakaoko Andra Mari taldean irakasten jarraitu zuen sei urtez.
Dantzarako dedikazio eskuzabala eta bokaziozkoa izan zuen. Donostiara, Gernikara, Lekeitiora eta Tuterara joan zen dantza tradizionalak ikastera eta irakastera. Bere ibilbideko pasadizo nabarmen bat da behin 5:30ean abiatu zela Begoñatik, Ajangizera iritsita 11:00etan dantzatu zela, txistulari lagun baten Aurre baserrian bazkaldu zuela, entseatu zuela, eta trenean itzuli zela Begoñara.
28 urtez dantzari eta zuzendari artistiko izan ondoren, Txelu konturatu zen talde bakoitzak modu desberdinean jotzen zituela dantzak, eta horrek jatorrizko iturriak bilatzera eraman zuen. Durangaldean zehar ibili zen, eta hor zenbait taldek, hala nola Berrizkoak (Alejandro Aldekoa) eta Garaikoak, beren dantzak erakutsi zizkioten. Lekeitioko kaxarranka dantza eta Arretxinagako San Migelen dantza (Xemeingo dantza) ere jaso zituen. 1969an bere lehen liburua argitaratu zuen, Danzas de Vizcaya, eta 1990ean berrargitalpen bat egin zuen zenbait akats zuzenduta. 1984an, Bizkaiko dantzei buruzko liburu bat idatzi zuen, BBKren Temas Vizcaínos bildumarako.
Talleres Mecánicos Artagan enpresan lan egin zuen, Euskalduna ontzioletan doitzaile lanbidea ikasi ondoren; Euskaldunan, hain zuzen, metalezko piezak prestatzen zituen. Denbora horretan, bururatu zitzaion metalezko txistu bat egitea, soinu hobearekin eta fabrikazio merkeagoarekin; txistularien artean oso harrera ona izan zuen.
1985ean erretiratua, Txeluk abesbatza musikari heldu zion. 1987an Garaizarko Lagunak abesbatza sortu zuen, eta 1992an Garaizarko Matsorriak Abesbatza bihurtu zen. 1992an Begoñako Sustraiak emakumeen abesbatza sortu zuen. 1998ko Begoñako Abesbatza Astean zuzendu zuen azkenekoz ahots baxuen abesbatza, ikusmen arazoak zirela kausa.
2015eko apirilaren 20an hil zen, Begoñako Garaizarko bere etxean, 90 urte zituela.
Bere ibilbideko pasadizo nabarmena goizeko 5:30ean irten zenean da. Begoñatik Ajangizera heltzeko eta 11:00etan dantza egiteko, txistulari lagun baten Aurre baserrian jan, entseatu eta trenean bueltatu Begoñara.
Vídeos
AUDIOS
Jose Luis Etxebarriak kasete batean grabatutako musika (familiak utzitakoa)
- 1. Agintariena
- 2. Zortzinangoa
- 3. Ezpata joko txikia
- 4. Banango
- 5. Binangoa
- 6. Launango
- 7. Txotxongilo
